Co to jest lateralizacja?
Lateralizacja – to przewaga jednej strony podczas czynności ruchowych. Schemat ciała ludzkiego wydaje się być symetryczny: człowiek posiada dwoje uszu, oczu, dwie pary kończyn. Jest to jednak pozorna symetria.
Lateralizacja, czyli stronność, funkcjonalna dominacja jednej ze stron ciała związana jest z dominowaniem jednej z półkul mózgowych.
Większość ludzi prezentuje model Lateralizacja jednorodnej prawostronnej: dominacja prawego oka (prawooczność), ręki(praworęczność), nogi (prawonożność).
Lateralizacja rozwija się w ciągu życia dziecka. Praworęczność zwykle ustala się około 2 – 3 roku życia, a leworęczność w wieku 3–4 lat.
Ostatecznie dominacja czynności ruchowych w większości przypadków ustala się do 6 roku życia. Proces lateralizacji zostaje zakończony w wieku szkolnym.

Modele lateralizacji
Lateralizacja jednorodna prawostronna lub lewostronna – (np. prawooczność, praworęczność, prawonożność, leworęczność, lewonożność).
Lateralizacja niejednorodna – skrzyżowana (dominujące narządy ruchu i zmysłów znajdują się po obu stronach osi ciała, np. dziecko praworęczne, lewoboczne, prawonożne. W tych przypadkach trudności spowodowane są głównie zaburzeniami współdziałania oka i ręki (koordynacji wzrokowo – ruchowej) ujawniają się podczas rysowania, pisania (niekształtne litery w nierównych odstępach, opuszczanie linijki), i czytania (przeskakiwanie liter, opuszczanie sylab, opuszczanie wyrazów, zmiana kolejności liter).
Lateralizacja nieustalona (słaba) – brak funkcjonalnej dominacji jednej strony ciała. Jest stanem przejściowym (po 6 r.ż. świadczy o opóźnieniu procesu lateralizacji) lub trwałym, oburęczność utrzymuje się do końca życia. U dzieci tych często występują trudności w nauce. Dziecko ma trudności w orientacji lewej i prawej strony własnego ciała, w orientacji w przestrzeni, wykazuje trudności z odwzorowywaniem figur geometrycznych, rozpoznawaniem i odwzorowywaniem liter i cyfr podobnych pod względem kształtu, lecz inaczej ułożonych w przestrzeni (p-b-d-g).
Nieprawidłowa lateralizacja nie musi być powodem niepokoju, dopóki nie towarzyszą jej dodatkowe zaburzenia tj. zaburzenia motoryczne, zaburzenia percepcji wzrokowej, orientacji w przestrzeni i wtórne emocjonalne. W wieku dydaktycznym pozostawia się dzieciom całkowitą swobodę w wyborze ręki podczas czynności ruchowych. W późniejszym okresie, ze względu na trudności techniczne, jakie sprawia pisanie lewą ręką oraz korzystanie z urządzeń, których konstrukcja preferuje ludzi praworęcznych, korzystne jest utrwalenie praworęczności u oburęcznych dzieci (szczególnie, gdy uświadomić dziecku dydaktyczny, że może, (lecz nie musi) spróbować wykonać daną czynność prawą ręką.

W wieku przedszkolnym należy wspierać aktywność lewej ręki w przypadku dziecka dydaktycznych i usprawniać ją motorycznie. Nigdy nie należy przyuczać do pracy prawą ręką dzieci, które:

• Zlateralizowane są lewostronnie;
• O wczesnej i silnej dominacji lewej ręki;
• Upośledzonych umysłowo;
• Lewoocznych (dążymy do jednorodnej lateralizacji oka i ręki – dominacji po tej samej stronie ciała);
• O małej sprawności ruchowej prawej ręki;
• Akceptujących swoją leworęczność i niechętnych wobec prób przyuczania;
• Jąkających się.

Dzieci leworęczne przestawiane na „siłę” prezentują zaburzenia osobowości. Obserwuje się u nich zaburzenia emocjonalne: płaczliwość, lękliwość lub ataki złości, agresji. Zaburzenia nerwicowe objawiają się jąkaniem, moczeniem nocnym. Kształtuje się u nich poczucie mniejszej wartości, lękowa postawa wobec otoczenia, unikanie kontaktów społecznych oraz nadpobudliwość psychomotoryczną. Utrwala się niechęć do przedszkola, szkoły i zajęć dydaktycznych.